Embedded Files
Chế độ nghỉ chăm con (育児休業) của Nhật Bản là một trong những quyền lợi quan trọng dành cho gia đình có con nhỏ. Bên cạnh thời gian nghỉ cơ bản là 1 năm (tính từ khi trẻ sinh ra), bố mẹ còn có thể gia hạn thời gian nghỉ thêm 1 năm nữa trong một số trường hợp nhất định.
Tuy nhiên, từ tháng 4/2025, luật sẽ được siết chặt nhằm tránh những trường hợp “lách luật” và đảm bảo công bằng cho những gia đình thực sự cần. Cụ thể những thay đổi ra sao? Ai sẽ bị ảnh hưởng? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
1. Chế độ gia hạn nghỉ chăm con hiện tại
Trợ cấp nghỉ chăm con là khoản trợ cấp được chi trả khi người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp nghỉ việc để chăm sóc con nhỏ. Theo luật hiện tại, thời hạn nghỉ chăm con tính từ lúc con sinh ra đến khi con tròn 1 tuổi. Tuy nhiên, nếu đáp ứng “một số điều kiện nhất định”, thời gian nhận trợ cấp có thể được gia hạn tối đa đến trước ngày sinh nhật 2 tuổi của trẻ 2 ngày.
Các trường hợp được gia hạn là:
Có đăng ký cho con đi nhà trẻ (hoikuen) nhưng không được nhận
Bố hoặc mẹ bị thương, ốm đau bệnh tật, gặp tai nạn, ly hôn khiến người lao động gặp khó khăn trong việc chăm con.
Hiện tại, bố mẹ đang nghỉ chăm con có thể gia hạn thời gian hưởng trợ cấp nếu không thể gửi trẻ vào nhà trẻ (保育所). Điều này thường được chứng minh bằng một trong hai giấy tờ do địa phương cấp:
Thông báo không được nhận vào nhà trẻ (入所不承諾通知書)
Thông báo tạm hoãn xét tuyển (入所保留通知書)
Chỉ cần có một trong hai giấy tờ này, người lao động có thể tiếp tục nhận trợ cấp nghỉ chăm con đến khi con tròn 1,5 tuổi hoặc 2 tuổi (tùy trường hợp).
Tuy nhiên, trong thực tế, một số người đã cố tình nộp đơn vào những nhà trẻ có tỷ lệ cạnh tranh cao hoặc ở xa nơi cư trú – mà không thực sự có ý định gửi con – chỉ để nhận được giấy từ chối và tiếp tục nghỉ việc.
Việc này không chỉ gây gánh nặng cho chính quyền địa phương trong quá trình xét duyệt, mà còn làm ảnh hưởng đến những gia đình thật sự có nhu cầu gửi con.
2. Thay đổi từ tháng 4/2025: Gia hạn nghỉ chăm con sẽ nghiêm ngặt hơn
Để giải quyết tình trạng trên, từ ngày 1/4/2025, việc gia hạn trợ cấp nghỉ chăm con sẽ không chỉ dựa vào giấy từ chối nhập học của nhà trẻ nữa. Thay vào đó, sẽ kiểm tra chéo lại hồ sơ gửi trẻ mà bố mẹ đã nộp trước đó để đánh giá xem có thật sự đủ điều kiện gia hạn hay không.
Bố mẹ muốn gia hạn nghỉ chăm con cần đáp ứng đủ 3 điều kiện sau:
Nộp đơn xin nhập học vào nhà trẻ trước khi con tròn 1 tuổi.
Không nộp đơn chỉ vào các trường cách nhà hơn 30 phút đi lại (trừ khi có lý do hợp lý).
Không thể hiện ý định rằng “muốn bị từ chối” khi nộp đơn cho địa phương.
Trong đó có một số trường hợp đặc biệt không đủ điều kiện 1 và 2 vẫn được xem xét gia hạn.
Điều kiện 1: Thời gian nộp hồ sơ gửi trẻ
Mỗi địa phương có thời hạn nộp đơn và mốc thời gian bắt đầu đi học khác nhau. Để được gia hạn, ngày nộp đơn xin nhập học và ngày mong muốn bắt đầu gửi trẻ phải nằm trước ngày sinh nhật 1 tuổi.
Các mẹ lưu ý là ngay cả khi chính quyền địa phương trả lời rằng “khó có thể được nhận vào nhà trẻ”, thì cũng vẫn phải nộp hồ sơ xin học. Vì việc không nộp hồ sơ sẽ bị tính là không đủ điều kiện gia hạn. Trừ trường hợp ngoại lệ như trẻ bị bệnh hoặc khuyết tật và chính quyền xác nhận không thể tiếp nhận hồ sơ vì chưa có hệ thống chăm sóc phù hợp, thì có thể được chấp nhận nếu nộp văn bản chứng minh lý do không thể nộp đơn.
Một số trường hợp có thể được giải trình như sau:
- Trường hợp 1: Gửi con sau ngày sinh nhật 1 tuổi
Ví dụ con sinh ngày 1 tháng 10, nếu bố mẹ đăng ký gửi từ 1/11 thì sẽ không đủ điều kiện.
Nhưng nếu bố mẹ muốn nộp đơn trước này 1 tháng 10 mà đã qua thời hạn nộp hoặc không còn chỗ trống, buộc phải chọn ngày 1 tháng 11 là sớm nhất có thể để đăng ký — thì cần giấy tờ chứng minh thời hạn đã kết thúc để được xem xét ngoại lệ.
- Trường hợp 2: Đã từ chối đợt đầu, và bị trượt đợt hai
Trường hợp này là khi bố mẹ đã nộp đơn xin nhập học, nhận được thông báo được nhận vào đợt 1, nhưng từ chối, sau đó bị trượt trong đợt 2.
Khi nộp thông báo "không được nhận vào nhà trẻ" cho Hello Work, lý do từ chối lần đầu sẽ bị xem xét. Nếu không có lý do chính đáng, đơn xin gia hạn sẽ bị từ chối vì không được coi là phù hợp theo Luật nghỉ chăm con.
Nếu sau khi nộp đơn lần 1 mà bố mẹ chuyển nhà, chuyển công ty, khiến không thể đưa con đến nhà trẻ đã được nhận thì có thể được xem xét như ngoại lệ.
Điều kiện thứ 2: Lựa chọn trường học
Nếu đăng ký gửi con ở trường cách nhà hơn 30 phút đi lại thì cần đưa ra lý do hợp lý. Các lý do như sau sẽ được chấp nhận:
Nhà trẻ nằm trên tuyến đường đi làm của cha/mẹ.
Không có nhà trẻ nào gần nhà trong vòng 30 phút.
Nhà trẻ gần nhà không phù hợp với giờ làm việc sau khi quay lại công ty.
Trẻ có bệnh lý hoặc khuyết tật đặc biệt, cần cơ sở chuyên biệt (phải có giấy tờ y tế kèm theo).
Muốn gửi trẻ học cùng trường với anh/chị em, hoặc tất cả các cơ sở gần nhà đều từng bị xử phạt vì bạo hành trẻ trong 3 năm gần nhất.
3. Thủ tục cần chuẩn bị từ tháng 4/2025
Để xin gia hạn trợ cấp nghỉ chăm con từ tháng 4/2025 trở đi, người lao động cần chuẩn bị các giấy tờ sau khi làm hồ sơ:
Tờ khai xác nhận lý do xin gia hạn trợ cấp (do người lao động tự điền).
Bản sao đơn xin nhập học đã nộp cho thành phố hoặc quận.
Thông báo từ chối nhập học hoặc tạm hoãn xét tuyển do địa phương cấp (nếu có).
Quy định mới này chỉ áp dụng với những trường hợp con tròn 1 tuổi hoặc 1 tuổi rưỡi từ ngày 1/4/2025 trở đi.
Các trường hợp trước đó vẫn áp dụng quy định hiện hành.
Tham khảo thêm thông tin từ Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi của Nhật Bản.
Report abuse